علی وحدت; صحبت‌های علی وحدت-رئیس صندوق شکوفایی و نوآوری
میخواهیم نقش محرک را در فضای نوآوری بازی کنیم
صندوق نوآوری و شکوفایی محور عمده فعالیتش، حمایت از شرکت‌های دانشبنیان بوده است، اما طی سال‌های اخیر بسیاری از استارتاپ‌ها هم نشان دانش‌بنیانی را دریافت کردهاند و از خدمات صندوق استفاده می‌کنند.
صحبت‌های علی وحدت(رئیس صندوق شکوفایی و نوآوری) در یلدا سامیت۲۰۲۰
در حال حاضر خدمات صندوق بیش از ۱۰برابر شده است و در حوزه‌های مختلف در بحث تسهیلات، سال گذشته ۳هزار میلیارد تومان به شرکت‌های دانشبنیان پرداخت شد و امسال هم هدف‌گذاری برای ارائه تسهیلات بیش از ۴هزار میلیارد تومان داشته‌ایم که تا این لحظه، بیش از ۳ هزار میلیارد تومان آن به شرکت‌های دانشبنیان پرداخت شده است.
همچنین در بحث ضمانتنامه، در سال گذشته حدود ۱۳۰۰میلیارد تومان ضمانتنامه صادر شده و این عدد را معمولا می‌توان ضرب در ۵ کرد که شرکت‌ها توانسته‌اند با این عددها قرارداد ببندند. برای امسال هم هدف‌گذاری ۲هزار میلیارد تومان داریم که تاکنون ۱۲۰۰میلیارد تومان از این رقم صادر شده است.
در بحث توانمندسازی هم کمک‌های بلاعوضی به شرکت‌ها ارائه می‌کنیم؛ مانند شرکت در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی و اعزام هیات و ثبت پتنت و اخذ مجوزهای داخلی و خارجی. در این زمینه هم تاکنون حدود ۳۱۰۰مورد کمک به شرکت‌ها صورت گرفته است. صندوق طی ۲سال گذشته تلاش کرده که در زمینه حمایت از استارتاپ‌ها هم اقداماتی داشته باشد که لزوما شاید دانشبنیان هم نباشند.
از همه متخصصان و کسانی که می‌توانستند در این زمینه به ما کمک کنند، مشورت و کمک گرفتیم و برداشت‌مان در حال حاضر این است که حمایت از استارتاپ‌ها، ۳محور اصلی دارد؛ یکی بحث خدماتی است که استارتاپ‌ها در حوزه شتابدهی نیاز دارند، محور دیگر نیاز به خدمات در حوزه وی‌سی است، برای تامین مالی و منتورینگ و محور سوم تقویت بروکرهای تخصصی که به توسعه استارتاپ‌ها کمک بکنند.
همچنین در این حوزه دغدغه‌هایی هم داشتیم که در اینجا به‌صورت تیتروار به آنها اشاره می‌کنم؛ مهم‌ترین دغدغه ما این بود که دولت به صورت مستقیم به این حوزه ورود نکند. به دلایل مختلف و براساس تجربه شخصی می‌دانستیم و می‌دانیم که وقتی دولت به صورت مستقیم به حوزه‌ای ورود بکند، مثلا برای تامین مالی استارتاپ‌ها، نظم بازی را بر هم خواهد زد، چون رقم‌های مالی بزرگی می‌تواند وارد این حوزه بکند.
بنابراین انگیزه سرمایه‌گذاری از سوی بخش‌های دیگر کمرنگ می‌شود و رقابت سالم و رشد سالم از بین می‌رود. از طرفی دولت لزوما شریک خوبی برای استارتاپ نیست، چون بخش دولتی یک سیستم لخت و دچار تغییر مدیریت‌هاست. اینها ملاحظات اصلی بود که داشتیم و البته به دنبال این مسئله بودیم که به صورت غیرمستقیم به حوزه استارتاپی ورود کنیم تا در این حوزه کمبود منابع مالی وجود نداشته باشد.
چرخه‌ای که ایجاد کرده‌ایم، این بوده که از مرحله تزریق سرمایه بذری شروع کرده‌ایم تا بورس و استارتاپ‌ها در حال حاضر می‌توانند خدماتی را از صندوق دریافت کنند. بحث اول، بحث حمایت از شتاب‌دهنده‌ها بود. در حال حاضر حدود ۱۵۰ شتاب‌دهنده در کشور داریم و ۶۰ شتاب‌دهنده به‌عنوان شرکت‌های ارائه‌کننده خدمات دانشبنیان شناخته شده‌اند و به صورت مستقیم می‌توانند از سرویس‌های ما استفاده کنند.
سرویس‌هایی که در حال حاضر وجود دارد، یکی اینکه شتاب‌دهنده‌ها می‌توانند تا ۳میلیارد تومان کمک قرض‌الحسنه برای استبراج دریافت کنند. همچنین تا ۳میلیارد تومان برای تامین سرمایه بذری می‌توانند دریافت کنند و تا سالی ۵۰۰میلیون تومان خدمات بلاعوض توانمندسازی را دریافت می‌کنند. همچنین در خصوص تامین فضای کاری به آنها کمک می‌کنیم.
این یک محور برای استارتاپ‌هایی است که در مرحله اولیه هستند و می‌توانند از مسیر شتاب‌دهنده و به صورت غیرمستقیم از خدمات صندوق استفاده کنند. محور بعدی بحث تقویت وی‌سی‌هاست. وی‌سی را با صندوق‌های پژوهش فناوری شروع کردیم و الان حدود ۵۵۰ میلیارد تومان صندوق‌های پژوهش فناوری با میانجیگری صندوق نوآوری و شکوفایی می‌توانند هم‌سرمایه‌گذاری کنند؛ یعنی اگر استارتاپی با یک صندوق پژوهش فناوری به‌عنوان عامل هم‌سرمایه‌گذاری به توافق برسد، صندوق نوآوری و شکوفایی تا ۴برابر آن سرمایه به تامین مالی کمک می‌کند.
روش هم این است که صندوق نوآوری و شکوفایی هیچ دخالتی ندارد و فرض‌مان این است که اگر بخش خصوصی تا ۲۰درصد از ریسک را تقبل کند، صندوق نوآوری و شکوفایی ۸۰درصد مابقی را می‌پردازد. در این مدل برای گرفتن تسهیلات نیازی به وثایق نیست و عامل صندوق نوآوری که صندوق‌های پژوهش فناوری هستند، می‌توانند مستقیما در سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌ها مشارکت داشته باشند.
این امکان همزمان برای شتاب‌دهنده‌ها هم فراهم شده و شتاب‌دهنده‌ها هم می‌توانند در هم‌سرمایه‌گذاری شرکت کنند. پس الان تامین منابع مالی جدی انجام شده و تاکنون بیش از ۵۵۰میلیارد تومان از این منابع مالی صورت گرفته است. ضمن اینکه رویداد شنبه‌های استارتاپی برای ترویج این مکانیسم در حال برگزاری است.
در ارتباط با صندوق‌های جسورانه بورسی هم باید بگویم که تا سال۹۸، ۷صندوق جسورانه بورسی در کشور داشتیم و سرمایه آنها ۱۷۵میلیارد تومان بود. اما از سال گذشته تاکنون ۷صندوق سرمایه‌گذاری بورسی دیگر هم تاسیس شده‌اند با سرمایه‌گذاری صندوق شکوفایی و نوآوری و بخش خصوصی. الان ۹۰۰میلیارد تومان در اینجا ظرفیت ایجاد شده و شرکت‌ها و استارتاپ‌ها می‌توانند از این صندوق‌های جسورانه بورسی سرمایه مطالبه کنند.
اساس کار هم به این صورت است که بخش دولتی در آن عملا دخالتی ندارد و شرکت‌ها با صندوق‌های جسورانه بورسی کار می‌کنند؛ یعنی بخش دولتی عملا اسمش دیده نمی‌شود و حضور و ورودی ندارد و تنها از طریق شرکت‌های جسورانه بورسی، شرکت‌ها می‌توانند روی استارتاپ‌ها سرمایه‌گذاری کنند.
در ادامه نیز بحث‌های ترویجی مربوط به این مورد را بیشتر خواهیم داشت و صندوق‌های جسورانه بورسی را که ثبت شده‌اند، با رویدادهایی وصل خواهیم کرد به استارتاپ‌ها تا بتوانند از این ظرفیت استفاده کنند. در واقع هدف ما این است که چه در مراحل ارلی‌استیج و چه در مراحل بعدی، کمبود منابع مالی در کشور برای استارتاپ‌ها وجود نداشته باشد. به لحاظ مالی فکر می‌کنیم که تامین صورت گرفته، اما در حوزه به‌هم‌رسانی هنوز احساس ضعف می‌کنیم.
حوزه دیگری هم که اضافه شده، مربوط به فضاهای نوآوری است. با ۶مورد از این مراکز و فضاها هم تاکنون همکاری صورت گرفته و تسهیلات قرض‌الحسنه تا ۱۵میلیارد تومان دریافت می‌کنند تا زمینه رشد استارتاپ‌ها را در کشور فراهم کنند. تلاش ما در ارتباط با استارتاپ‌ها این بوده که علاوه بر شرکت‌های دانشبنیان که از سرویس‌های متنوع صندوق استفاده کردهاند، بهره ببرند.
به‌طور کلی ما در صندوق نوآوری و شکوفایی تلاش‌مان این است که از طریق شتاب‌دهنده‌ها، صندوق‌های پژوهش فناوری، صندوق‌های جسورانه بورسی و فضاهای نوآوری یا کارخانه‌های نوآوری، کمبود منابع مالی را برطرف کنیم. در همین زمینه و از این مسیرهایی که ایجاد شده، قراردادهایی برای جذب سرمایه هم بسته شده است.
از طرفی اکثر شرکت‌هایی که از مراحل اولیه عبور می‌کنند، این قابلیت برای‌شان وجود دارد که به شرکت دانشبنیان تبدیل شوند و از خدمات صندوق نوآوری و شکوفایی به صورت مستقیم استفاده کنند. من ادعا نمی‌کنم که در صندوق هیچ ایراد یا مشکلی وجود ندارد، اما به فکر بهینه‌کردن ارائه خدمات به شرکت‌های دانشبنیان هستیم.
همان‌طور که اشاره کردم، در حال حاضر مجموع خدمات ما به شرکت‌های دانشبنیان، بیش از ۱۰برابر شده است. ما به‌عنوان دولت دغدغه پرهیز از ورود مستقیم به مدیریت شرکت‌ها را داریم و در عوض میخواهیم نقش محرک را در فضای نوآوری بازی کنیم.
